Podejścia z perspektywy praktyka edukacyjnego
Dlaczego?
Istnieje szereg faktów i globalnych badań nad sposobem i stopniem, w jakim strategie uczenia się w miejscu pracy wpływają na poprawę strategicznych elementów w ramach przemysłu, takich jak wyławianie talentów, tempo i zakres wprowadzania innowacji, konkurencyjność, efektywność procesu uczenia się itp.
Jako aktywny praktyk, działający w przemyśle kreatywnym i przemyśle kultury oraz w sektorze edukacji stwierdzam, że istnieje jeden determinujący fakt:
To się dzieje…
Rozdźwięk zaczyna się w miejscu, w którym do głosu dochodzi sytuacja prawna każdego z krajów Unii Europejskiej. Nasze doświadczenie wskazuje, że prawie każdy sukces, odnoszony tak przez duże korporacje, jak i pojedyncze osoby w sektorze kultury i kreatywnym wiąże się z niewidocznym procesem uczenia się w miejscu pracy i przekazem wiedzy i umiejętności metodą peer-to-peer. Zasada ta jednak nie znajduje odpowiedniego odzwierciedlenia w ramach sektora edukacji formalnej oraz w prawodawstwie.
Dla przypomnienia trochę historii
Konkluzje te nabrały oczywistości podczas procesu analizy poszczególnych krajów w ramach projektu Learn2Create. Tradycyjny proces mentoringu na polu sztuki opierał się na intuicyjnym, niemal naturalnym impulsie uczenia się przez powtarzanie, naśladowanie osoby podziwianej, na znalezieniu „mistrza”, za którym można podążać w swojej artystycznej drodze.
Wraz z nadejściem rewolucji przemysłowej, taka intuicyjna metodologia musiała ulec zmianie, nie przystawała skalą do nowego, stale wzrastającego zapotrzebowania na pracownika wyposażonego w umiejętność czytania, liczenia i logicznego myślenia oraz na dalekosiężne innowacje, co doprowadziło do powstania ustrukturyzowanej, regulowanej na poziomie państwa ścieżki wykształcenia dla każdego obywatela (w ciągu kliku lat coś podobnego nastąpi w dziedzinie programowania, ale to inna historia).
Postęp systemu edukacji był tak wielki, że wywołał pozytywną, ogólnoświatową zmianę. Stan, w którym „supremacja wiedzy” okazywała się korzystna w każdym aspekcie życia społecznego trwał przez długi czas.
Choć koncepcja uczenia się w miejscu pracy zaczęła być wprowadzana dopiero pod koniec 20 wieku, praktyka ta pozostawała nadal jedną z najbardziej naturalnych strategii uczenia się w ramach sektora kultury i kreatywnego.
Zmiana, która zaszła w ciągu ostatnich 10 lat polegała na nadaniu tej koncepcji i praktyce statusu katalizatora punktu zwrotnego, oczekiwanego przez sektor edukacji i prowadzącego do ponownego przystosowania się do nowej rewolucji, podobnie jak miało to miejsce w czasie rewolucji przemysłowej i neoklasycyzmu.
W nowoczesnym ujęciu uczenie się w miejscu pracy (Work based learning) stało się krytycznym elementem trwałości, konkurencyjności i skalowalności, tak w przypadku sektora kultury i kreatywnego, jak i oferty szkoleniowej VET związanej z tym sektorem. Tu nie mamy do czynienia z nowością.
Sektor przyjął już to podejście – zostało ono wdrożone przez oddziały HR niemal każdej dużej firmy. Unia Europejska dostrzegła je już ponad dekadę temu, a finansowane ze środków międzynarodowych programy przyniosły pierwsze efekty w roku 2008. W roku 2012 decydenci byli już oceniani pod kątem stosowania tych koncepcji na poziomie konkretnych polityk.
Podczas gdy niektóre sektory, w tym przemysł motoryzacyjny, aeronautyka i budownictwo odniosły już korzyści, przed sektorem kultury i kreatywnym w Europie wciąż jeszcze długa droga do zrównania się z innymi branżami.
Strategia oddolna
Tradycyjny, formalny sektor edukacji, wspierany przez prawodawstwo i system korzyści, oparty zawsze na kierunku odgórnym, okazał się niewydolny, jeśli chodzi o osiągnięcie koniecznej elastyczności i zdolności do prowadzenia, którego przedmiotem byłoby uaktualnienie i efektywność ścieżki edukacyjnej w sektorze PKT, gdzie nauczanie formalne stało się silosem organizacyjnym, opierającym się zmianom…
Jednym z krytycznych elementów, który odkryliśmy dzięki interakcjom na poziomie międzynarodowym podczas ćwiczeń badawczych i metodologicznych w ramach Learn2Create było stwierdzenie, że różnice w prawodawstwie pomiędzy krajami tworzą pejzaż nieregularności i nierówności. W niektórych miejscach stosuje się podwójną ścieżkę kształcenia, wspartą przez solidne przepisy prawne, podczas gdy w innych krajach jest ona zupełnie nieobecna. Niektóre kraje mają ofertę praktyk zawodowych, podczas gdy inne nie posiadają w tym zakresie żadnych rozwiązań prawnych.
Biorąc pod uwagę udane wysiłki i osiągnięcia w zakresie mobilności w strefie euro, powstaje sytuacja, która utrudnia realizację drugiego elementu krytycznego – przyjęcia koncepcji przez sektor.
Naszym zamiarem było, by wyniki IO2 stanowiły pierwszy krok do zrealizowania strategii odwrotnej, podejścia oddolnego, w którym to sami praktycy znajdują właściwe rozwiązania. Zakładamy hipotetycznie, że po osiągnięciu masy krytycznej działań praktycznych w obszarze edukacji związanej z sektorem PKT szybko nastąpi wprowadzenie pożądanych przepisów, co jednak ważniejsze, dzięki stworzeniu właściwych warunków unikniemy niepowodzenia, związanego z wprowadzaniem prawodawstwa w krajobrazie nieprzygotowanym na takie zmiany.
Praktyk (VET) jako wehikuł zmiany w kierunku efektywnego podejścia do uczenia się w miejscu pracy
Tytuł tego tekstu mógłby być podsumowaniem zamiarów i celów pierwszych elementów składowych, które staraliśmy się wypracować w ramach społeczności szkoleniowych w sektorze kultury i kreatywnym. Chcieliśmy przypomnieć, zaktualizować, zdigitalizować i wprowadzić z powrotem do praktyki kompetencje już zapomniane lub rozrzedzone do poziomu instynktownej nauki nieformalnej, przede wszystkim jednak chcieliśmy te kompetencje dostosować do nowego scenariusza, w którym zmiany zachodzą we wzrastającym tempie oraz do rozmiaru i stopnia rozwoju sektora kultury i kreatywnego w UE.
Z takim nastawieniem przeprowadzaliśmy badania, projektowaliśmy i rozwijaliśmy ramy programu skoncentrowanego na poprawie zdolności i umiejętności praktyków VET, promowaniu strategii nauki w miejscu pracy (WBL), docieraniu do istotnych aktorów wewnątrz sektora z uwzględnieniem ich kontekstu oraz wspieraniu przebiegu i efektywności działań edukacyjnych, oferowanych nowym generacjom.